براساس پژوهشی که در مؤسسه قرآنی تفسیر جوان انجام شده، از صدر اسلام تاکنون حدود 000/10 نوع تفسیر قرآن کریم منتشر گردیده است که بیش از 90% آنها به دلیل پرحجم بودن صفحات، عدم اعرابگذاری کامل آیات و روایات و کلمات عربی، نثر و نگارش تخصصی و پیچیده، قطع بزرگ کتاب و… صرفا برای «متخصصین و علاقمندان حرفه‌ای» کاربرد داشته و افراد عادی جامعه به ویژه «جوانان عزیز» آنچنان که شــایستــه است نمی‌تـوانند از این قبیل تفاسیر به راحتی استفاده کنند و ...
......
اهتمام در نقل حدیث غدیر
علی بن موسی الرضا، أنبأنا أبی، عن أبیه جعفر الصادق، حدثنی أبی، عن أبیه علی بن الحسین، عن أبیه عن جدّه علی بن أبی طالب علیهم السلام قال قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و سلّم: من کنت مولاه فعلی مولاه، أللهم وال من والاه و عاد من عاداه و انصر من نصره و اخذل من خذله.
از علی بن موسی الرضا علیه السّلام از پدرش موسی بن جعفر علیه السّلام از پدرش جعفر بن محمّد علیه السّلام از پدرش علی بن الحسین علیه السّلام از حسین بن علی علیه السلام از امیر المؤمنین علیه السّلام روایت نموده که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله فرمود: هر کس من مولای اویم پس علی علیه السّلام مولای او است بار خدایا دوست دار آنکه را که او را دوست دارد و دشمن دار آنکه را که او را دشمن دارد و خوار گردان آنکه را که او را خوار گرداند و یاری کن آنکه را که او را یاری کند
الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، ج 1، ص: 73
......
امام رضا در عصر پدر
پدر و مادر امام رضا
پدر بزرگوار امام علی بن موسی الرضا علیه‌السلام حضرت امام موسی بن جعفر علیه‌السلام است که شرح زندگی او در شماره قبل گذشت.مادر ارجمند حضرت رضا علیه‌السلام بانویی از اهالی مغرب (اندلس سابق) به نام نجمه بود که حمیده مادر امام کاظم علیه‌السلام (که او نیز از اهالی اندلس بود) با او آشنا شد، و او را همسر فرزندش حضرت رضا علیه‌السلام نمود.هنگامی که نجمه قبل از ازدواج با امام کاظم علیه‌السلام به خانه‌ی امام کاظم علیه‌السلام راه یافت، از محضر حمیده (مادر امام کاظم علیه‌السلام) اصول و کمالات اسلامی را آموخت، نجمه علیهاالسلام از نظر عقل و هوشیاری و دین از بهترین بانوان بود. به حضرت حمیده علیهاالسلام احترام شایان می‌کرد، تا آنجا که نجمه به احترام او، در کنار او نمی‌نشست، و موازین ادب را به طور کامل رعایت می‌کرد. حمیده می‌گوید: وقتی که نجمه علیهاالسلام به خانه ما راه یافت، پیامبر صلی الله علیه و آله را در عالم خواب دیدم به من فرمود: «ای حمیده! نجمه را به پسرت موسی علیه‌السلام ببخش. (و همسر او کن.)
فانه سیلد منها خیر اهل الارض:
همانا بزودی بهترین فرد روی زمین، از او متولد می‌شود.»من به این دستور عمل کردم، و نجمه را همسر فرزندم امام کاظم علیه‌السلام نمودم از او حضرت رضا علیه‌السلام به دنیا آمد.در روایت آمده: حمیده به پسرش امام کاظم علیه‌السلام فرمود: «پسرم! تکتم بانویی است که هرگز بانویی بهتر از آن را ندیده‌ام، آن را همسر تو نمودم، و به تو نیکی به او را سفارش می‌کنم.»حضرت نجمه علیهاالسلام بقدری به عبادت و مناجات و ذکر خدا علاقه داشت که در آن مدتی که به حضرت رضا علیه‌السلام شیر می‌داد، به بستگان گفت: «با یافتن دایه، مرا کمک کنید.» از او سؤال شد مگر شیرت کم شده؟ در پاسخ گفت:
لا اکذب و الله، ما نقص الدر، و لکن علی ورد من صلاتی و تسبیحی، و قد نقص منذ ولدت:
«سوگند به خدا دروغ نمی‌گویم، شیرم کم نشده، ولی برای من ذکرهایی از نماز و تسبیح هست که از هنگام پرستاری و شیر دادن به این نوزاد، از آن عباداتم کاسته شده است.» [7] (کمک می‌خواهم تا به عبادات و مناجات برسم.)
......
امام رضا علیه‌السلام به نماز شب عشق می‌ورزید.امام رضا علیه‌السلام شب‌ها کم خواب بود و بیداری زیاد داشت، اکثر شب‌ها تا سحر امام مشغول دعا و عبادت و راز و نیاز بود.امام رضا علیه‌السلام، هنگام صبح نماز خوانده، سپس در جایگاه نماز می‌نشست و به تسبیح و حمد خداوند مشغول می‌شد و بر پیامبر و آل او صلوات و درود می‌فرستاد تا آنکه خورشید طلوع می‌نمود.امام رضا علیه‌السلام در طول شبانه‌روز هزار رکعت نماز می‌خواند.امام رضا علیه‌السلام دعای خود را با صلوات بر پیامبر و آل او شروع نموده و در نماز و غیر آن بسیار صلوات می‌فرستاد.امام رضا علیه‌السلام از لحاظ شجاعت و سخاوت بی‌نظیر بود.امام رضا علیه‌السلام با رفتار و کردار نیکوی خود، مأمون عباسی را حیرت زده نمود. مأمون نتوانست بر امام غلبه کرد، زیرا امام با اخلاق نمونه‌ای که داشت توانست مردم را جذب کرده و با فضایل اخلاقی اش پیروز گردد.امام رضا علیه‌السلام از حیث اخلاق نمونه بود، به گونه‌ای که هرگز با کلام خویش کسی را نرنجانید و سخن کسی را قطع نمی‌کرد تا این که سخن خود را تمام کند و هرگز حاجت کسی را که توان ادای آن را داشت، رد نمی‌کرد.امام رضا علیه‌السلام عاشق قرآن بود و هر سه روز یکبار قرآن را ختم می‌نمود و می‌فرمود «اگر بخواهم آن را در کمتر سه روز هم بخوانم می‌توانم؛ اما از هیچ آیه‌ای نمی‌گذرم مگر این که در آن تفکر و دقت می‌کنم که درباره‌ی چه موضوعی و چه زمانی نازل شده است به همین خاطر قرآن را در کمتر از سه روز تمام نمی‌کنم.»
امام رضا علیه‌السلام شب‌ها در بستر بسیار قرآن تلاوت می‌نمود و هنگامی که به آیه‌ای می‌رسید که صحبت دوزخ بود می‌گریست و آیه‌های بهشتی را که تلاوت می‌فرمود از خداوند بهشت را می‌طلبید و از آتش دوزخ به خدا پناه می‌برد.شیعیان ایرانی باید بسیار شاکر درگاه الهی باشند که مزار حضرت ثامن الحجج امام رضا (ع) در ایران واقع شده است، خداوند خواست که امام از مدینه هجرت کند و در مشهد غریبانه به شهادت برسد و مزار پاکش زیارت گه و شفاخانه شیعیان است و زیارت مزارش فضیلت و ثواب زیادی در بردارد.با تمامی وجود از خداوند خواهانیم که دستی محبت‌آمیز بر سر ما بکشد؛ زیرا او کریم اهل‌بیت است و حتی اگر کسی از دور بر آن حضرت صلوات بفرستد، پاسخ می‌دهد.یا امام رضا! امید همه‌ی شیعیان به شماست.این شمایید که مرکز برآورده شدن حاجات و نیاز شیعیانید. شمایید که با نگاه‌ها و دستان پرمهر تان شفا و سلامتی را در جسم و جان مؤمنین وارد می‌کنید. یا امام رضا! ما شرمنده‌ایم که نشد شیعیان خوبی برای شما باشیم، اما شما کریم و بزرگوارید، پس محبت خودتان را در قلب ما جای دهید
......
شک نیست زندگی امام علی بن موسی الرضا (ع) ابعاد مختلفی دارد که یکی از ابعاد مهم آن بعد فرهنگی و علمی و پاسداری از حریم عقاید اسلامی در برابر امواج سهمگین حملات مکتب ها و فرق مختلف به اصول و فروع اسلام در شرایط خاص عصر آن حضرت است.بررسی این بعد علمی که از بعد ولایت الهیه‌ی آن امام (ع) نشأت می‌گیرد در شرایطی که امروز در آن زندگی می‌کنیم بسیار سازنده و راهگشا است، و حاوی رهنمودهای دقیق و ظریفی در برخورد با مکتب ها و مذاهب مختلف است.هدف این است در این نوشتار این بعد زندگی امام (ع) را مورد بررسی دقیق قرار دهیم و برای پی بردن به اهمیت این بخش از تاریخ درخشان زندگی امام (ع) باید قبل از هر چیز امور زیر را مورد توجه قرار دهیم:
1 - بافت حکومت بنی‌عباس و کیفیت موضعگیریهای آنها در برابر ائمه‌ی اهل‌بیت (ع).
2 - شرایط خاص فرهنگی و سیاسی حاکم بر جامعه‌ی اسلامی در آن روز مخصوصا از نظر هجوم افکار بیگانگان و طوفانهای سخت فکری و عقیدتی و جریان هایی که برای دگرگون ساختن انقلاب اسلامی و کشاندن آن به موضع انفعالی و تبدیل دستگاه خلافت به یک دستگاه سلطنت مستبد و بی‌رحم به کار افتاده بود.
3 - انگیزه‌های مأمون برای تشکیل جلسات مناظره با امام (ع).
......
زندگی مادی انسان رو به تکامل است واین جریان در کشورهای صنعتی که زندکی با شکوه مادی دارند کاملاً چشمگیر می باشد، وصنعت وتکنیک، آن چنان مشکلات آنها را حل کرده که با فشار بر یک تکمه، بسیاری از خواستهای انسان موجود وفراهم می گردد. کار تکامل به جایی رسیده است که کیهان نوردان از کره ای به کره دیگر آن چنان مسافرت می کنند که تو گویی از کشوری به کشور دیگری می روند . سرانجام آشنایی با صنعت و تکنیک، بشر را به جایی رسانیده است که جهان زندگی به صورت یک کاخ مجلل در آمده است. ولی در این جا جای دو سؤال باقی است: 1ـ آیا این تکامل رضایت درونی اورا جلب کرده است؟ وانسان از آن احساس راحتی می نماید؟ 2ـ آیا این تکامل مایه بالا رفتن انسانیت او شده است؟ یا برعکس، اوخود وانسانیت را گم کرده است؟ پاسخ در هر دو سؤال منفی است. زیرا با بودن این وسایل، آنچه نیست، استراحت وآرامش فکری است. وبا اینکه بیماریهای روانی ومراکز درمانی آن، به سرعت در حال ازدیاد وافزایش است. ولی آمار انتحار رو به فزونی است وکشورهایی که در این قسمت آمارهای خود رامنتشر می کنند بر این مطلب گواهی روشنی می دهند، از باب نمونه آمار خودکشی در آمریکا در سال (1956) بالغ بر شانزده هزار نفر بوده ودر سال (1957) یک چهارم افزایش داشته،ودکتر «هاوارد» با انتشار این آمار، از افزایش مجدد آن در سالهای آینده اظهار نگرانی نموده است. این جریان می رساند که صنعت وتکنیک رضایت درونی وآرامش فکری بشر را جلب نکرده است. ازنظر بالا رفتن انسانیّت باید گفت نحوه بهره برداری او از صنعت به صورتی در آمده است که او را به شکل حیوان تولید کننده ومصرف کننده در آورده است، که کار وهدف او تولید است ومصرف، وهمچنین… تو گویی انسان برای این دو آفریده شده است. اگر در گذشته، فلاسفه جهان، او را حیوان ناطق و متفکر معرفی می کردند اکنون او به صورت حیوان اقتصادی در آمده است، که عمر خود را به دلار و ریال تبدیل می کند. تو گویی انسان یک ماشین تولید ومصرف است وروز به روز جاذبه او در این قسمت رو به افزایش است. آیا «هدف قرار گرفتن اقتصاد» عملاً فراموشی انسانیت واصول والای اخلاق نیست؟ اشتباه نشود،هیچگاه کسی صنعت وتکنیک را انکار نمی کند وهمگان از آن به نحوی جانبداری می نمایند. مسأله در جای دیگر است وآن برداشت جامعه مادی غرب، از آن می باشد، آنجا که همه نیروهای انسان را بر تولید ومصرف بسیج کرده است. واخلاق وعواطف را آن چنان فدا وقربانی حرص وآز مادی خود نموده است که همه چیز خود را در این مسیر از یاد برده است. آوایی از دور شینده می شوددر این جا افراد روشندل وروشن ضمیری پیدا شده اند که آه وناله آنان از این زندگی ماشینی بلند شده است.
......
یکی از امور ضروری دین حنیف اسلام و یکی از موضوعاتی که در آیات متعددی از کتاب عزیز بدان اشاره شده و در نت شریف نیز روایات متواتری در مورد آن وارد شده است، موضوع«مهدی موعود»، علیه السلام، است و امت اسلام، با مذاهب مختلف و دیدگاههای متفاوت، در اعتقاد به ظهور مهدی از آل محمد، صلی الله علیه و آله، در آخرالزمان، برای پر کردن زمین از عدل و داد، بعد از آنکه از ظلم و ستم آکنده شده، وحدت نظر دارند.در هر حال این موضوع در مجموعه اعتقادات اهل اسلام تا بدان حد از ضرورت رسیده که جز اهل لجاج و کسانی که بدون دلیل سخن می گویند، کسی با آن مخالفت نکرده است.کتابها و رساله هایی که در اثبات ظهور مهدی، علیه السلام، و اینکه او از فرزندان فاطمه، علیهاالسلام، است، نوشته شده اند بسیار فراوان و متنوع اند و نویسندگان دانشمند شیعه و اهل سنت در این زمینه قلم زده اند
مهدی در قرآن
در قرآن کریم آیات متعددی در شان مهدی، علیه السلام، وارد شده است، البته باید توجه داشت که باطن این آیات و یا به عبارتی تاویل آنها به آن حضرت اشاره دارد، نه تنزیل آنها.رسول خدا، صلی الله علیه و آله، می فرماید:
«ما فی القرآن آیة الا و لها ظهر و بطن » هیچ آیه ای از قرآن نیست مگر اینکه برای آن ظاهر و باطنی است.امام باقر، علیه السلام، نیز در پاسخ کسی که در همین زمینه از ایشان پرسش کرده بود، فرمود:
«ظهرها تنزیلها و بطنها تاویلها» .
ظاهر هر آیه تنزیل آن و باطن هر آیه تاویل آن است.
«بطن »و«تاویل »عبارت از مفهوم عامی است که بعد از جدا کردن آیه از خصوصیاتی که آن را در برگرفته، به دست می آید، به گونه ای که آیه در گذر ایام قابلیت انطباق بر موارد مشابه با مورد نزول را پیدا کند. و این همان چیزی است که ماندگاری و فراگیری قرآن را در عین جاودانگی آن تضمین می کند
......
آنچه در این مجموعه می‌خوانید
- نتیجه‌ی اطاعت و پیروی از حضرت رضا علیه‌السلام
- برابری زیارت امام رضا علیه‌السلام با عمره‌ی خانه‌ی خدا.
- حرمت ویژه‌ی حضرت رضا علیه‌السلام.
- شفاعت آن حضرت، به واسطه‌ی مقام محمود.
- خاک طوس، خاک بهشت است.
- علم فوق‌العاده‌ی حضرت امام رضا علیه‌السلام.
- کیفر منکران ولایت آن حضرت.
- امام رضا علیه‌السلام هان بشری که اطاعتش واجب است!
- درک درجه‌ی امام در بهشت، با اعتراف به غربت ایشان در زیارت.
- زیارت آن حضرت یعنی رو به خدا کردن!
- پاداش زیارت: حشر با امام رضا علیه‌السلام، عامل اصلی آمرزش گناهان، و - نجات از گرفتاری‌ها.
- عارف به حق حضرت رضا علیه‌السلام بودن چیست؟
آنچه در دست دارید، مجموعه‌ای است مدون از آیات، روایات، ادعیه و زیارات، که با استناد به برخی از آنها، برخی دیگر، راز گشایی شده است؛
و راز صفات والای آقا علی بن موسی الرضا علیه‌السلام، رازی است که در هر جا پدیدار و هویداست، ولی کسی از این راز شگرف سخنی بر زبان نمی‌آورد و بدان نمی‌اندیشد. باید گفت که ائمه‌ی طاهرین علیهم‌السلام در همه جای قرآن متبلورند و هر آنچه از خوبی، شایستگی و نیکی در قرآن ذکر گردیده، همه‌اش در مدح و منقبت آن بزرگواران است، همه‌اش وصف صفات متعالی ایشان و اوصاف والای رهروان و شیعیان راستین ایشان است؛ و هر آنچه از بدی و خبث طینت متذکر گشته، جملگی صفات دشمنان و معاندان ایشان و در بیان رذالت هم کیشان و پیروان این معاندان است. و براستی این نیست؛ مگر آنکه انبیاء سلف و اولیاء الهی گذشته، مبعوث شدند تا بشر را به هدایت حقیقی رهنمون باشند، و هر کدام تا حدودی کم و بیش، در این مسیر، به هدف نزدیک شدند، اما آنچه به انجام رسید، یکجا در ختم رسل، پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله جمع گردید و هر آنچه از هدایت لازم بود، بر مردم ابلاغ نمود، و نبود جز آنکه این ابلاغ هدایت و سعادت را، آل محمد علیهم‌السلام بر مردم منکشف نموده و برایشان بازگو کردند و در توضیح و تبیین آن، از هیچ کوششی فروگذار ننمودند. پس قرآن و عترت، بازگو کننده‌ی یکدیگر و مؤید یکدیگرند، قرآن از رموز ذات ائمه علیهم‌السلام و فضایل ایشان می‌گوید و ائمه علیهم‌السلام از رموز هدایت پیشگی قرآن، که آن هم نیست، مگر تبلور وجود نازنین خود ایشان در این کتاب شریف
......
امامت خورشید زندگی بخشی است که اعتقاد شیعه با آن گره خورده و باعث شده است تا این جریان، راه خویش را در تاریخ اسلام از کج راهه ها و بیراهه ها جدا کند. حیات، بالندگی و بقای شیعه در گرو این حقیقت بزرگ قرآنی و یادگار سترگ پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است.در میان امامان شیعه، امام دوازدهم از ویژگی ها و امتیازهای خاصی برخوردار است. او تنها کسی است که همه جهان را از عدل و داد، سرشار خواهد ساخت؛ همان گونه که از ظلم و بیداد پر شده است.مهدویت، به دلیل دارا بودن ویژگی های منحصر به فرد، یکی از توانمندترین عوامل رشد جامعه دینی ما است؛ از این رو طرح درست و گسترش این فرهنگ در جامعه، باعث تعالی هرچه بیشتر جامعه و حفظ آن از فرو غلتیدن در ناراستی ها، فسادها و تباهی ها است.«مهدویت» در اندیشه اسلام و ادیان آسمانی، اندیشه‌ای فراگیر و پیشینه‌دار و نقطه اوج و کمال تاریخ بشری است. آموزه مهدویّت، برنامه ای جامع و کامل برای تشکیل جامعه ای مطلوب و تفسیری راهبردی از حوزه های مختلف زندگی انسان است. این آموزه، تصویر و طراحی کامل و فراگیر جامعه برتر دینی و بیان راه‌کارها و برنامه های دستیابی به «حیات متعالی» است و می تواند در همه شؤون زندگی معاصر، تأثیرگذار و راهگشا باشد. از طرف دیگر توجه جهان به این موضوع مهم در عصر حاضر و مطرح شدن اندیشه های موازی و انحرافی در این زمینه، از سوی قدرت های جهانی و اندیشمندان بشری و برداشت های غیر کارشناسانه از آن، ضرورت پاسداری از این اندیشه بنیادین اسلام را چند برابر کرده است.در این راستا بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف و مرکز آموزشی تخصصی مهدویت، به منظور ترویج و معرفی بیشتر امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف و شناساندن فرهنگ مهدویت و آشنا ساختن جامعه ـ مخصوصاً نسل نو ـ با نقش آن امام عزیز در عصر غیبت و حکومت واحد جهانی و تحکیم پایه های امامت و ولایت، تأسیس شده و اهداف مختلفی را پیگیری کرده است.یکی از برنامه های مهم این بنیاد، تألیف و نشر کتاب و نشریه و تدوین آثار فرهنگی، علمی و ادبی درباره شخصیت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است که تا کنون بیش از ده‌هاعنوان کتاب، تدوین و چاپ کرده است.اکنون نیز کتاب تعلیم و تربیت در عصر ظهور در اختیار دوستداران و عاشقان آن امام عارفان و ذخیره پیامبران قرار می گیرد، باشد که قبول اهل نظر افتد.مجموعه حاضر گامی آغازین در این زمینه به شمار می آید؛ امید است فرهیختگان با تلاش های جدید و ژرف تر، پژوهش های کامل تر و متنوع تری ارائه دهند و اقدامات پر‌ثمری در ترویج فرهنگ «مهدویت» به عمل آورند.در پایان ضمن تشکر از زحمات مؤلف محترم، امیدواریم خوانندگان گرامی با ارائه دیدگاه ها و انتقادهای خود، ما را در پربارتر شدن این گونه آثار، یاری نمایند.
......
معنای گناه
گناه به معنی خلاف است و دراسلام هر کاری که برخلاف فرمان خداوند باشد، گناه محسوب می شود.گناه هر چند کوچک باشد چون نافرمانی خداست ، بزرگ است .رسول اکرم صلّی اللّه علیه و آله در سخنی به ابوذر فرمودند: لاتنظر الی صغر الخطیئة و لکن انظر الی من عصیته کوچکی گناه را ننگر، بلکه بنگر چه کسی را نافرمانی می کنی .واژه های گناه در قرآن در زبان قرآن و پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و امامان علیهم السلام با واژه های مختلف ، از گناه یاد شده است ، که هر کدام گویی از بخشی از آثار شوم گناه پرده بر می دارد و بیانگر گوناگون بودن گناه است .واژه هایی که در قرآن در مورد گناه آمده ، عبارتند از:
1 ذنب 2 معصیت 3 اثم 4 سیئه 5 جرم 6 حرام 7 خطیئه
8 فسق 9 فساد 10 فجور 11 منکر 12 فاحشه 13 خبث 14 شر
15 لمم 16 وزر و ثقل 17 حنث
1 ذنب ، به معنی دنباله است ، چون هر عمل خلافی یک نوع پی آمد و دنباله به عنوان مجازات اخروی یا دنیوی دارد؛ این واژه ، در قرآن 35 بار آمده است .
2 معصیت ، به معنی سرپیچی و خروج از فرمان خدا و بیانگر آن است که انسان از مرز بندگی خدا بیرون رفته است ؛ این واژه در قرآن 33 بار آمده است .
3 اثم ، به معنای سستی و کندی و واماندن و محروم شدن از پاداش ها است زیرا در حقیقت گنهکار یک فرد وامانده است و مبادا خود را زرنگ پندارد؛ این واژه در قرآن 48 بار آمده است .
4 سیئه ، به معنی کار قبیح و زشت است که موجب اندوه و نکبت گردد، در برابر حسنه که به معنی سعادت و خوشبختی است ؛ این واژه 165 بار در قرآن آمده است .کلمه سوء از همین واژه گرفته شده که 44 بار در قرآن آمده است .
5 جُرم ، در اصل به معنی جدا شدن میوه از درخت و یا به معنی پست است ، جریمه و جرایم از همین ماده می باشد، جرم عملی است که انسان را از حقیقت ، سعادت ، تکامل و هدف جدا می سازد؛ این واژه 61 بار در قرآن آمده است .
6 حرام ، به معنی ممنوع است ، چنانکه لباس احرام لباسی است که انسان در حج و عمره می پوشد و از یکسری کارها ممنوع می شود. و ماه حرام ماهی است که جنگ در آن ممنوع می باشد و مسجد الحرام یعنی مسجدی که دارای حرمت و احترام خاصی بوده ، و ورود مشرکین به آن ممنوع است ؛ این واژه حدود 75 بار در قرآن آمده است
......
